Μπραμάντε, Ντονάτο

(Donato Bramante, Φερμινιάνο, Ουρμπίνο 1444 – Ρώμη 1514). Ιταλός αρχιτέκτονας και ζωγράφος. Στην εποχή του η φήμη του ήταν τόσο μεγάλη ώστε γρήγορα έγινε σχεδόν μύθος που διατηρήθηκε αναλλοίωτος για πολλούς αιώνες. Το έργο του αποτελεί βασικό σταθμό για την ιστορία της αρχιτεκτονικής και ο ναΐσκος του Σαν Πιέτρο ιν Μοντόριο, που κατασκεύασε το 1503 στη Ρώμη, θεωρείται το έμβλημα του τελειωμένου αναγεννησιακού ιδεώδους. Η καλλιτεχνική διαμόρφωσή του άρχισε στο Ουρμπίνο με τη μελέτη των έργων του Λαουράνα και του Πιέρο ντέλα Φραντσέσκα. Αποδίδονται στον Μ. το σχέδιο του γραφείου του Φρειδερίκου του Μοντεφέλτρο και το παρεκκλήσιο της Συγγνώμης στο δουκικό ανάκτορο του Ουρμπίνο. Τα ίχνη αυτής της πρώτης παιδείας και των μεταγενέστερων επιδράσεων του Μαντένια, του Αλμπέρτι και του Μελότσο διακρίνονται στα έργα του της Λομβαρδίας, ξεκινώντας στο Μπέργκαμο το 1477 με τις τοιχογραφίες του Παλάτσο ντέλα Ρατζιόνε (η προγενέστερη παραγωγή του είναι άγνωστη) και συνεχίζοντας στο Μιλάνο με τις τοιχογραφίες της κατοικίας Πανιγκαρόλα, σήμερα στην Πινακοθήκη Μπρέρα. Οι ίδιες επιδράσεις διακρίνονται και στον πίνακα «Ο Χριστός στον στύλο», επίσης στην Πινακοθήκη Μπρέρα. Από το πρώτο ήδη έργο του στο Μιλάνο, την εκκλησία της Παναγίας (1482), δίνει εντελώς προσωπικές λύσεις στα στοιχεία που κληρονόμησε από τον Αλμπέρτι, στην αρμονική ευρυχωρία του Λαουράνα καθώς και στις σύγχρονες ζωγραφικές τάσεις. Εδώ, ο μικρός χώρος ευρύνεται για πρώτη φορά στην ιστορία με την προοπτική, ψευδαισθητική κατασκευή μιας βαθιάς εξέδρας στον κάθετο προς τον κεντρικό άξονα τοίχο του ναού. Αλλά και κατά τη μετατροπή σε βαπτιστήριο του παλαιοχριστιανικού Παρεκκλησίου του Ελέους του Αγίου Σατύρου είχε χρησιμοποιήσει την προοπτική για να δώσει επιβλητικότητα στο κτίριο. Πριν σχεδιάσει την αυλή του πρεσβυτέριου (1492) και τις αυλές (1497), τις ονομαζόμενες «ιωνική» και «δωρική» (1497) του Αγίου Αμβροσίου στο Μιλάνο, εργάστηκε στον Μητροπολιτικό ναό, σχεδίασε (περίπου το 1488) τον Μητροπολιτικό ναό της Παβίας και διηύθυνε τις πρώτες εργασίες της ανέγερσής του. Η παρουσία του Λεονάρντο ντα Βίντσι στο Μιλάνο είχε συνέπειες στην τέχνη του Μ., αλλά οι νέες αυτές επιδράσεις μεταμορφώθηκαν από τον καλλιτέχνη σε αξίες μεγαλείου και κατασκευαστικής τόλμης που σήμαιναν τη νίκη της τέχνης εναντίον της υλικής βαρύτητας. Έτσι, στον πρόναο της Σάντα Μαρία ιν Αμπιατεγκράσο χρησιμοποίησε διάφορα στοιχεία για να επιβάλει αυτές τις αρχές, όπως και στο πρεσβυτέριο της Σάντα Μαρία ντέλα Γκράτσιε, όπου, παρά τις παραμορφώσεις που υπέστη από τους κατασκευαστές το αρχικό σχέδιο του Μ., υπάρχει ακόμα σε μεγάλο βαθμό η έννοια της ευρυχωρίας. Στη Ρώμη ενισχυόμενος στις ιδέες του από το περιβάλλον, ο Μ. διδάχτηκε από τα μεγάλα ρωμαϊκά θολωτά κτίρια την τεχνική της κατασκευής και το μνημειακό ύφος και πρότεινε να τα ανταγωνιστεί προκαλώντας τη φιλοδοξία των παπών, ιδιαίτερα του Ιουλίου B’. Πραγματοποίησε τότε μια σειρά πιο ώριμων και επιβλητικών έργων από εκείνα της λομβαρδικής περιόδου, παρά τις συχνά περιορισμένες διαστάσεις τους. Τα κυριότερα είναι, εκτός από το ναΐσκο του Σαν Πιέτρο ιν Μοντόριο, το αίθριο της Σάντα Μαρία ντέλα Πάτσε, η μεταρρύθμιση των ανακτόρων του Βατικανού (αυλή του Μπελβεντέρε), η κατοικία όπου έμεινε αργότερα ο Ραφαήλ (δεν υπάρχει σήμερα) και κυρίως οι πρώτες εργασίες της νέας βασιλικής του Αγίου Πέτρου (1505-13), σε σχέδιο που επαινέθηκε και κατά ένα μέρος τουλάχιστον συνεχίστηκε από τον Μιχαήλ Άγγελο. Το αρχιτεκτονικό έργο του Ντονάτο Μπραμάντε αποτελεί βασικό σταθμό της Αναγέννησης? στη φωτογραφία, ένα από τα αντιπροσωπευτικότερα κτίριά του, η Σάντα Μαρία ντέλε Γκράτσιε, στο Μιλάνο. Ο ναός Σαν Πιέτρο ιν Μοντόριο στη Ρώμη αποτελεί ένα αριστούργημα της αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής του Ιταλού Ντονάτο Μπραμάντε. «Ο Χριστός στον στύλο», χαρακτηριστικός πίνακας της τέχνης του Ιταλού αρχιτέκτονα και ζωγράφου Ντονάτο Μπραμάντε.